लहान मुलांना मोबाईल देणाऱ्या पालकांनो, ‘हे’ वाचा नाहीतर पश्चात्ताप होईल!

Smartphone Addiction In Children : जेव्हा मुलं रडतात किंवा एखाद्या गोष्टीसाठी हट्ट करतात तेव्हा त्यांच्यापासून सुटका करून घेण्यासाठी पालक अनेकदा मोबाईल किंवा इतर कोणतेही इलेक्ट्रॉनिक गॅझेट मुलांच्या हातात देतात. हा ट्रेंड आजकाल सामान्य झाला आहे. यामुळे मुलाला शांतता मिळते, पण त्यामुळे त्याला अनेक तास स्क्रीनसमोर घालवण्याचे व्यसन होते.

लहान वयातच मुलांच्या हातात फोन दिल्याने त्यांच्या मानसिक विकासावर परिणाम होत असल्याचे जगभरातील सर्व संशोधनातून दिसून आले आहे. इतकंच नाही तर एका रिपोर्टनुसार मोबाईल, गॅजेट्स आणि जास्त टीव्ही पाहण्याचं व्यसन मुलांचं भविष्य बिघडवत आहे. त्यामुळे त्यांच्यामध्ये व्हर्च्युअल ऑटिझमचा धोका वाढत आहे.

काय आहे व्हर्च्युअल ऑटिझम?

व्हर्च्युअल ऑटिझमची लक्षणे साधारणपणे चार ते पाच वर्षे वयोगटातील मुलांमध्ये दिसून येतात. मोबाईल फोन, टीव्ही आणि कॉम्प्युटर यांसारख्या इलेक्ट्रॉनिक गॅझेट्सच्या व्यसनामुळे हे अनेकदा होते. स्मार्टफोनचा अधिकाधिक वापर, लॅपटॉप आणि टीव्हीवर जास्त वेळ घालवल्यामुळे मुलांना समाजातील इतर लोकांशी बोलण्यात आणि संवाद साधण्यात अडचण येऊ लागते.

बालरोगतज्ञ डॉ. रजनी फरमानिया, यांनी आज तकला सांगितले की, “आम्ही या स्थितीला व्हर्च्युअल ऑटिझम म्हणतो म्हणजे त्या मुलांना ऑटिझम नसतो पण त्यांना त्याची लक्षणे दिसतात. एक ते तीन वर्षांच्या मुलांना याचा धोका जास्त असतो. आजच्या काळात मुलं चालायला लागली की फोनच्या संपर्कात येतात. हे एक ते चतुर्थांश ते तीन वर्षे वयोगटातील मुलांमध्ये मोठ्या प्रमाणात दिसून येत आहे, जेथे पालक त्यांच्यापासून दूर राहण्यामुळे असे करतात. अनेक वेळा पालकांना वाटतं की आपण मुलांना वाचायला शिकवतोय. ते अ, ब, क, ड शिकवत आहेत पण मुलांना गॅझेट्सचे व्यसन लावत आहेत.

हेही वाचा – IPL 2023 Final : चेन्नईच्या ‘पोरामुळे’ धोनीचा डाव उधळला….! 215 रन्सचं लक्ष्य

त्या पुढे म्हणाल्या, “याचा नकारात्मक परिणाम म्हणजे त्यांच्यात वाणीचा विकास होत नाही. ते फक्त गॅझेट्समध्ये व्यस्त राहतात. त्याच्या वागण्यात समस्या येऊ लागतात, तो अनेक वेळा राग काढू लागतो. कधी कधी ते आक्रमकही होतात. अनेक पालक आपल्या मुलांना रात्री गॅझेट ठेवू देतात, त्यामुळे त्यांची झोपेची पद्धत बिघडते. पालकांनीही हे करू नये, ते पाहून अनेक वेळा मुले टीव्ही पाहण्याचा किंवा मोबाइल वापरण्याचा आग्रह धरतात. यामुळे त्यांची एकाग्रताही बिघडते.”

त्या म्हणाल्या, “माझा सल्ला असा आहे की दोन वर्षांपर्यंतच्या मुलांनी मोबाईल आणि गॅझेटशी शून्य संपर्क साधावा, म्हणजेच त्यांना मोबाईलपासून पूर्णपणे दूर ठेवावे.” फक्त पालकच मुलांना मोबाईल आणि टीव्ही बघायला शिकवतात. दुसरीकडे, दोन ते पाच वर्षांच्या मुलांना तुम्ही थोडा टीव्ही दाखवू शकता, परंतु पालकांनीही मुलांसोबत बसले पाहिजे जेणेकरून त्यांना त्याचे व्यसन लागू नये. लहान मुलांना मोबाईल देणे हे त्यांच्यासाठी एक प्रकारचे विष आहे जे खूप धोकादायक आहे.

अशा समस्या मुलांमध्ये होऊ लागल्या, तर त्या कशा टाळता येतील? या प्रश्नाचे उत्तर देताना डॉ. रजनी सांगतात, “सर्वप्रथम मुलांना फोन आणि टीव्हीपासून दूर ठेवावे लागेल. त्यांचा स्क्रीन वेळ कमी करा, त्यांची झोपेची पद्धत सुधारा. तसेच ते म्हणाले की, कोरोनामुळे मैदानी क्रियाकलापांचा अभाव आणि मुलांमध्ये मोबाईलचे व्यसन वाढले आहे. तथापि, मुलांना थांबवण्याआधी, पालकांना स्वतःमध्ये बदल करणे आवश्यक आहे. त्यांना फोनचे शिष्टाचार सुधारावे लागतील, याचा अर्थ मुलांसमोर मोबाईल फोनपासून अंतर ठेवावे लागेल, मुलांसोबत खेळाच्या क्रियाकलापांमध्ये भाग घ्यावा लागेल. याशिवाय, स्वतःची आणि तुमच्या मुलांची झोपेची पद्धत निश्चित करा.

टाइम्स ऑफ इंडियाच्या अहवालानुसार, बिहार आणि देशभरातील मुलांमध्ये व्हर्च्युअल ऑटिझमच्या प्रकरणांमध्ये गेल्या दशकात तीन ते चार पट वाढ झाली आहे. यामागे आनुवंशिकता हा महत्त्वाचा घटक असला तरी लहान मुलांमध्ये मोबाईलचा अतिवापर यासह अनेक कारणेही यामागे एक प्रमुख कारण म्हणून पुढे आली आहेत.

‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!