Indian Railway : भारतीय रेल्वेची गणना जगातील सर्वात मोठ्या रेल्वे नेटवर्कमध्ये केली जाते. उत्तर ते दक्षिण किंवा पूर्व ते पश्चिम असो, रेल्वे संपूर्ण भारताला जोडते. माहितीनुसार, भारतातील ७३४९ स्थानकांवरून दररोज २०००० हून अधिक प्रवासी गाड्या आणि ७००० हून अधिक मालवाहू गाड्या धावतात. २०२१ पर्यंतच्या आकडेवारीनुसार, भारतातील एकूण रेल्वे ट्रॅकची लांबी १२६६११ किमी आहे. येथे दररोज लाखो लोक रेल्वेने प्रवास करतात. जर तुम्ही देखील त्यापैकी एक असाल तर तुमच्या लक्षात आले असेल की अनेक रेल्वे स्थानकांच्या साइन बोर्डवर जंक्शन, टर्मिनल, सेंट्रल किंवा स्टेशन लिहिलेले असते. जसे छत्रपती शिवाजी टर्मिनल, मुंबई सेंट्रल, मथुरा जंक्शन, नवी दिल्ली रेल्वे स्टेशन इ. अशा परिस्थितीत जेव्हा गाड्या सर्व स्थानकांवर थांबून सर्वत्र प्रवासी घेतात, तेव्हा त्यांच्या नावांसोबत ही वेगवेगळी नावे का जोडली जातात, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे. या प्रश्नाचे उत्तर माहित आहे का?
जंक्शन, टर्मिनल, सेंट्रल आणि स्टेशनमध्ये काय फरक आहे?
जंक्शन
रेल्वे स्थानकाला जंक्शन असे म्हणतात जिथे गाड्यांच्या वाहतुकीसाठी किमान ३ वेगवेगळे मार्ग असतात. म्हणजेच तीन दिशांनी येणाऱ्या गाड्या एखाद्या स्थानकावर एकत्र आल्या तर त्या स्थानकाला जंक्शन म्हटले जाईल. माहितीनुसार, भारतातील मथुरा जंक्शनवरून सर्वाधिक ७ मार्गावरील गाड्या जातात. यानंतर सलीम जंक्शन येथून मार्ग क्रमांक ६, विजयवाडा आणि बरेली जंक्शन येथून मार्ग ५-५ गाड्या त्यांच्या मार्गाने निघतात.
टर्मिनल
जिथून गाड्या पुढे जात नाहीत त्या ठिकाणासमोर टर्मिनल किंवा टर्मिनस लावले जातात. या ठिकाणी गाड्यांना पुढे जाण्यासाठी ट्रॅक नाही. भारतात एकूण २७ टर्मिनस किंवा टर्मिनल स्टेशन आहेत. यामध्ये ‘आनंद विहार टर्मिनल’, ‘छत्रपती शिवाजी टर्मिनल’, ‘लोकमान्य टिळक टर्मिनल’, ‘वांद्रे टर्मिनल’ आणि ‘राजेंद्र नगर टर्मिनल’ यांचा समावेश आहे.
हेही वाचा – फ्रिजमधील फ्रिजर वरच्या बाजूला का असतो? 99% लोकांना माहीत नसेल उत्तर!
सेंट्रल
ज्या रेल्वे स्थानकांच्या नावाला सेंट्रल जोडलेले आहे ती त्या शहरातील सर्वात महत्वाची आणि व्यस्त स्थानके आहेत. म्हणजेच शहरातील सर्वात जुने स्थानक आणि जेथून मोठ्या संख्येने गाड्या जातात अशा स्थानकाला मध्यवर्ती स्थानक (सेंट्रल )म्हणतात. भारतात एकूण ५ मध्यवर्ती स्थानके आहेत. यामध्ये ‘मुंबई सेंट्रल’, ‘चेन्नई सेंट्रल’, ‘कानपूर सेंट्रल’, ‘त्रिवेंद्रम सेंट्रल’ आणि ‘मंगलोर सेंट्रल’ यांचा समावेश आहे.
स्टेशन
आता सरतेशेवटी, जर आपण स्टेशनबद्दल बोललो तर, रेल्वेच्या चार श्रेणींमध्ये, जे टर्मिनस, मध्य आणि जंक्शनच्या कक्षेत येत नाहीत त्यांना स्थानक म्हणतात. त्याची वेगळी ओळख नाही.
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-2 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!