Chanakya Niti : जीवनात यश मिळवण्यासाठी ज्ञान सर्वात महत्त्वाचे आहे असे म्हटले आहे. पण चांगले ज्ञान मिळवण्यासाठी पात्र शिक्षकाचीही गरज असते. जगातील अनेक विद्वानांनी आपल्या ज्ञानाने मानवी जीवन साधे आणि यशस्वी केले आहे. त्या शिक्षकांपैकी एक म्हणजे आचार्य चाणक्य, ज्यांच्या मार्गदर्शनानुसार महान सम्राट चंद्रगुप्त मौर्य यांनी मगध येथे मौर्य राजवंशाची स्थापना केली. आजही आचार्यांनी रचलेली चाणक्य नीती यश मिळवण्यासाठी अनेक तरुण ऐकतात आणि वाचतात. चाणक्य नीतीमध्ये यशस्वीपणे जगण्यासाठी अनेक पद्धती सांगण्यात आल्या आहेत, ज्याचे पालन केल्याने माणूस अनेक प्रकारच्या समस्यांपासून दूर राहू शकतो. पण चाणक्य नीतीमध्ये एक कटू सत्य देखील सांगण्यात आले आहे, जे जाणून घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.
जीवनातील कटू सत्य काय आहे?
कस्य दोषः कुले नास्ति व्याधिना को न पीडितः।
व्यसनं केन न प्राप्तं कस्य सौख्यं निरन्तरम् ।।
हेही वाचा – धक्कादायक..! रवीश कुमार यांचा NDTV मधून राजीनामा; म्हणाले, “गोदी मीडियाच्या…”
अर्थ – कोणाच्या कुळात दोष नसतो? रोगामुळे कोणालाही त्रास होत नाही? कोणाला दुःख होत नाही आणि जो दीर्घकाळ आनंदी असतो? या सर्वांचा अर्थ एकच आहे: सर्वत्र टंचाई आहे आणि हे कटू सत्य आहे.
या श्लोकाच्या माध्यमातून आचार्य चाणक्य सांगत आहेत की कुठे कमतरता नसते. असे कोणतेही कुळ नाही ज्यात दोष नाही. एक ना एक प्रकारे दोष निर्माण होणे साहजिकच आहे. असा कोणीही नाही जो कधीही आजारी पडला नाही. यासोबतच जीवनात सुख-दु:खांचे सतत येणे-जाणे सुरू असते. म्हणूनच कोणीही पूर्णपणे आनंदी नाही आणि कोणीही पूर्णपणे दुःखी नाही. या सर्व परिस्थितीत सारखीच राहणाऱ्या व्यक्तीला संत किंवा संत म्हणतात, अन्यथा मानवी जीवनात प्रत्येक टप्प्यावर बदल होत राहतात आणि हे कटू सत्य आहे.