Idi Amin Dada : इडी अमीन डाडा, जगातील सर्वात क्रूर हुकूमशहांपैकी एक मानली जाणारी व्यक्ती. ज्या माणसाने आपल्या कार्यकाळात 5 लाख लोकांच्या हत्या घडवून आणल्या, जो स्वतः मानवाचे मांस खातो असा दावा केला जातो. त्याने केवळ आपल्या लालसेपोटी संपूर्ण देश उद्ध्वस्त केला. अमीनची कथा (इदी अमीन कथा) काही शब्दांत सांगता येणार नाही, कारण जेव्हा जेव्हा अमीनची चर्चा होते, तेव्हा युगांडामध्ये त्याने पसरवलेल्या हिंसाचार आणि क्रौर्याबद्दलही चर्चा होते.
‘ऑल दॅट्स इंटरेस्टिंग’ वेबसाईटच्या रिपोर्टनुसार, अमीन 1971 ते 1979 या काळात युगांडाचा (युगांडा, आफ्रिका) हुकूमशहा होता. त्या काळात त्याने अनेक तोडफोड केल्यामुळे तो ‘युगांडाचा कसाई’ म्हणून ओळखला जाऊ लागला. पण त्याची कहाणी इथून सुरू होत नाही. त्यांचा हुकूमशहा बनण्याचा प्रवास खूप मोठा आहे. त्याचा जन्म वायव्य युगांडा येथे सुदान आणि काँगोच्या सीमेवर झाला. लोकांना त्याची नेमकी जन्मतारीख माहीत नाही परंतु असा दावा केला जातो की त्यांचा जन्म 1925 मध्ये झाला होता. 6 फूट 4 इंच उंची, अभ्यासात कमकुवत पण तो बॉक्सिंग, रग्बी आणि स्विमिंगमध्ये चॅम्पियन होता त्यामुळे त्याचा फॉर्म धोकादायक वाटत होता.
लष्करप्रमुख
त्यावेळी युगांडावर इंग्रजांचे राज्य होते. अमीनला 1946 मध्ये सैन्यात जागा मिळाली. तो सैन्यात इतका समर्पित होता की त्याला हळूहळू बढती देण्यात आली आणि 1962 पर्यंत त्याला सैन्यात सर्वोच्च पद देण्यात आले, जे त्यावेळी आफ्रिकन लोकांना देण्यात आले होते. 1962 मध्ये देश स्वतंत्र झाला आणि पंतप्रधान मिल्टन ओबोटे यांच्याशी अमीन यांचे संबंध अतिशय खास बनले. अमीनच्या मदतीने ओबोटेने देशाची सत्ता मिळवली आणि अमीनला लष्करप्रमुख केले. पण अमीनही त्याचा नातेवाईक निघाला नाही. ते सत्तेचे इतके भुकेले होते की 25 जानेवारी 1971 रोजी अमीनने सत्ता बदलली आणि ओबोटे यांना ताब्यात घेतले.
जेव्हा अमीन सत्तेवर आला तेव्हा लोकांना वाटले की तो एक स्थानिक व्यक्ती आहे, गरीबांचा मसिहा आहे आणि त्याच्या पद्धतींमध्ये अनौपचारिक आहे. पण आतून अमीनचा हेतू काही औरच होता. तो आपले विश्वसनीय सैन्य तयार करत होता. ओबोटेचे समर्थक असलेल्या सैन्यातील सुमारे 5000-6000 सैनिकांना त्याने ठार केले. यासोबतच त्याने देशात राजकीय हत्या घडवून आणल्या, ज्यात बदलापोटी अनेकांची हत्या करण्यात आली. लोकांचा असा विश्वास आहे की त्याने सुमारे 3 लाख लोक मारले, परंतु काही लोकांचा दावा आहे की ही संख्या 5 लाखांपर्यंत होती.
हेही वाचा – Maharashtra SSC Result Date 2023 : उद्या दहावीचा निकाल…! ‘असा’ चेक करा रिजल्ट
मानवी मांस खाल्ले
त्याच्या वैयक्तिक आयुष्याबद्दल सांगायचे तर, अमीनने युगांडातील विविध समुदायातील महिलांशी विवाह केला होता. त्याला 6 बायका होत्या पण देशभरात त्याच्या 30 पेक्षा जास्त गर्लफ्रेंड होत्या. अशी अफवा पसरली होती की तो त्याच्या फ्रीजमध्ये मानवी डोके ठेवत असे. मगरींचा चारा बनण्यासाठी त्याने 4 हजार अपंगांना नाईल नदीत फेकल्याचा दावा अनेकांनी केला आहे. 1976 मध्ये, त्याने स्वतः असा दावा केला होता की तो मानवी मांस खातो ज्याची चव खारट, बिबट्याच्या मांसापेक्षा जास्त खारट आहे!
तो लिबियाचा हुकूमशहा मुअम्मर अल-गद्दाफीचा मित्र बनला होता. टांझानियाशी युद्ध लढण्यासाठी त्याने इस्रायलकडे मदत मागितली तेव्हा त्यांनी नकार दिला, त्यानंतर अमीनने लिबियाची मदत मागितली. याच कारणामुळे तो इस्रायल आणि युरोपीय देशांवर चिडायचा. त्याने सुमारे 500 इस्रायली आणि 50 हजार दक्षिण आशियाई लोकांना देशातून हाकलून दिले आणि त्यांनी चालवलेला व्यवसाय आपल्या खास लोकांमध्ये विभागला. त्याच्या राजवटीत त्याने युगांडाची अर्थव्यवस्था पूर्णपणे उद्ध्वस्त केली. तो आपल्या प्रियजनांना महागड्या भेटवस्तू द्यायचा आणि सरकारी निधीही स्वत:च्या फायद्यासाठी खर्च करू लागला.
दहशतवाद्यांना मदत
1976 मध्ये त्यांनी त्यांच्या आयुष्यातील सर्वात वाईट निर्णय घेतला. एअर फ्रान्सचे अपहरण करणाऱ्या पॅलेस्टिनी आणि डाव्या अतिरेक्यांना त्यांनी मदत देऊ केली. त्याने तेल अवीवहून पॅरिसला जाणारे विमान त्याच्या देशातील विमानतळावर उतरवले आणि तेथे त्याने दहशतवाद्यांना आवश्यक सुविधा पुरविल्या. त्या विमानात 246 प्रवासी आणि 12 कर्मचारी होते. त्यात 105 इस्रायली कैदी देखील होते, त्यांना वाचवण्यासाठी इस्रायली सैनिकांनी एंटेब विमानतळावर सर्वात यशस्वी रेस्क्यू ऑपरेशन केले, त्यापैकी 101 लोकांना वाचवण्यात ते यशस्वी झाले आणि 1 इस्रायली सैनिकाला आपला जीव गमवावा लागला. तर 7 अपहरणकर्ते आणि 20 युगांडाचे सैनिक मारले गेले.
टांझानियावर हल्ला
देश विनाशाकडे वाटचाल करत होता, महागाई वाढत होती. अमेरिका कॉफीचा सर्वात मोठा खरेदीदार होता, जी देशातून निर्यात केली जात असे. त्यानेही सर्व संबंध तोडून टाकल्याने व्यावसायिकांचे मोठे हाल झाले. अमीन विरुद्ध अंतर्गत कलह आणि आवाज उठत होते. या सर्व गोष्टी पाहून त्यांनी सत्तेत राहण्यासाठी शेवटची खेळी केली आणि ऑक्टोबर 1978 मध्ये त्यांनी टांझानियावर हल्ला केला. टांझानियाने युद्ध केले आणि युगांडाच्या सैन्याचा पराभव केला. यानंतर, 11 एप्रिल 1979 रोजी टांझानियन सैन्य आणि निर्वासित युगांडाच्या सैनिकांनी युगांडाची राजधानी कंपाला ताब्यात घेतले. अशा प्रकारे अमीनची सत्ता संपुष्टात आली.
2003 मध्ये मृत्यू
पळून जाण्यासाठी, अमीन प्रथम आपल्या पत्नी आणि 30 मुलांसह लिबियाला पळून गेला आणि नंतर सौदी अरेबियातील जेद्दाहला गेला. 1989 पर्यंत तो तिथेच राहिला आणि त्यानंतर बनावट पासपोर्ट बनवून तो काँगोमधील किन्शासा शहरात गेला. 16 ऑगस्ट 2003 रोजी त्यांचे निधन झाले. आपल्या राजवटीत अमीन स्वतःला देव मानू लागला. तो स्वत:ला आफ्रिकेतील ब्रिटिश साम्राज्याचा विजेता म्हणवत असे. आजही युगांडातील लोक त्याचे नाव ऐकून थरथर कापतात.