Supreme Court On Hindutva : सर्वोच्च न्यायालयाने हिंदुत्व’ या शब्दाच्या जागी ‘भारतीय संविधानित्व’ शब्द टाकण्याची जनहितार्थ याचिका फेटाळून लावली आहे. 65 वर्षीय डॉक्टरांनी दाखल केलेली ही याचिका फेटाळून लावत ‘हिंदुत्व’ कट्टरवादाशी जोडण्याचा नवा प्रयत्न सर्वोच्च न्यायालयाने दूर केला. हिंदुत्व हा शब्द धर्मनिरपेक्ष टीका-टिपण्यांसाठी हानिकारक असल्याचा दावा याचिकाकर्ते डॉक्टर साहेबांनी केला. सरन्यायाधीश डी. वाय. चंद्रचूड, न्यायमूर्ती जे. बी. पार्डीवाला आणि न्यायमूर्ती मनोज मिश्रा यांच्या खंडपीठाने ही याचिका फेटाळली.
हिंदुत्व या शब्दावर आक्षेप का?
‘हिंदुत्व’ या शब्दावर आक्षेप घेत याचिकाकर्ते डॉ. एस.एन. कुंद्रा यांनी वेगळा युक्तिवाद मांडला, ते म्हणाले, “हिंदुत्व हा शब्द एका विशिष्ट धर्माच्या धार्मिक कट्टरपंथीयांनी आणि आपल्या धर्मनिरपेक्ष राज्यघटनेचे (मनुस्मृति) रूपांतर करण्याच्या विचारात असलेल्या लोकांनी केला आहे. धार्मिक संविधानाचा (मनुस्मृती) दुरुपयोग करण्यास भरपूर वाव आहे, हिंदुत्व या शब्दाचा गैरवापर करून हिंदुत्वाला राष्ट्रवादाचे प्रतिक बनविण्याचे कट्टरवादी प्रयत्न करतात. लोक/माध्यमांकडून विशिष्ट धर्माचा प्रचार केला जात आहे आणि ते कायदेशीर निरीक्षकांच्या डोळ्यात धूळफेक करण्यासाठी ‘हिंदुत्व’ शब्द वापरत आहेत.
SC junks PIL seeking to replace term 'Hindutva' with 'Indian constitutionalism'https://t.co/aDuIkQhAFg pic.twitter.com/NEbka8SMmi
— News Bulletin (@newsbulletin05) October 21, 2024
सर्वोच्च न्यायालय काय म्हणाले…
या प्रकरणाच्या सुनावणीदरम्यान, चंद्रचूड यांच्या अध्यक्षतेखालील खंडपीठ म्हणाले, “आम्ही अशा याचिकांवर विचार करणार नाही. हा प्रक्रियेचा संपूर्ण गैरवापर आहे. आम्ही त्यावर विचार करणार नाही.”
हेही वाचा – जिओ आणि एअरटेलचा 5G स्पीड घटला, रिपोर्टमध्ये खुलासा! रिचार्ज करणाऱ्यांसोबत फसवणूक?
1994 पासून सर्वोच्च न्यायालयात ‘हिंदुत्व’ या शब्दाला दिलेले हे तिसरे आव्हान होते. प्रथम सर्वोच्च न्यायालयाने इस्माईल फारुकी निकालात म्हटले होते की, सामान्यपणे, हिंदुत्व हा एक जीवनपद्धती किंवा मानसिक स्थिती म्हणून समजला जातो आणि त्याला धार्मिक हिंदू कट्टरतावादाशी समतुल्य किंवा समजू नये. त्यानंतर, सर्वोच्च न्यायालयाने डिसेंबर 1995 मध्ये आपल्या रमेश यशवंत प्रभू यांच्या खटल्यात निकाल देण्यात आला होता, की ‘हिंदू’, ‘हिंदुत्व’ आणि ‘हिंदुत्व’ या शब्दांना कोणताही नेमका अर्थ सांगता येणार नाही आणि त्याचा अर्थ संकुचित मर्यादेत देता येणार नाही थोडक्यात, ‘हिंदुत्व’ या शब्दाचा अर्थ संकुचित कट्टरतावादी हिंदू धार्मिक कट्टरतेने समजू शकतो.
न्यायालयाने म्हटले होते की ‘हिंदुत्व’ या शब्दांचा अर्थ शत्रुत्व किंवा असहिष्णुता दर्शवण्यासाठी केला जाऊ शकत नाही. इतर धार्मिक श्रद्धा किंवा सांप्रदायिकता 2016 मध्ये, सर्वोच्च न्यायालयाच्या 7 न्यायाधीशांच्या खंडपीठाने 1995 च्या निर्णयाला ‘हिंदुत्व’ म्हणून परिभाषित केले होते, परंतु पुनर्विचार करण्यास नकार दिला होता. त्यानंतर सामाजिक कार्यकर्त्या तिस्ता सेटलवाड यांची ‘हिंदुत्व’ या शब्दाची पुनर्व्याख्या आणि निवडणुकीत वापरावर बंदी घालण्याची याचिका फेटाळली.
वाचा मराठी’चे व्हॉट्सॲप चॅनेल येथे फॉलो करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-3 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-2 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!