Most Powerful Farmers In The Worlds | सुमारे दोन वर्षांपूर्वी, भारतातील 378 दिवसांच्या शेतकरी आंदोलनानंतर केंद्र सरकारने तिन्ही कृषी कायदे मागे घेतले होते. आता पुन्हा एकदा पंजाबचे शेतकरी आपल्या पिकांसाठी एमएसपीची मागणी करत हरयाणा-पंजाब सीमेवर तळ ठोकून आहेत. या वर्षीही फ्रान्स, जर्मनीसह अनेक देशांतील शेतकरी आपल्या मागण्या सरकारने मान्य करून घेण्यासाठी रस्त्यावर उतरले. फ्रान्समधील शेतकरी जगातील सर्वात शक्तिशाली मानले जातात. जेव्हा जेव्हा फ्रेंच शेतकरी त्यांच्या मागण्या पूर्ण करण्यासाठी मोर्चा उघडतात तेव्हा सरकारला त्यांचे ऐकावे लागते. यंदाही तेच घडले. फ्रेंच शेतकऱ्यांनी राजधानी पॅरिससह देशातील तीन प्रमुख शहरांना वेढा घातला, तेव्हा फ्रेंच सरकारला त्यांचे म्हणणे मान्य करावे लागले.
फ्रान्समधील शेतकरी किती शक्तिशाली आहेत याचा अंदाज यावरून लावता येतो की 2023 मध्ये फ्रेंच कर्मचारी वेतन सुधारणांच्या मागणीसाठी रस्त्यावर उतरले होते. सरकारने त्यांचे ऐकले नाही. प्रहार करणाऱ्यांवर लाठीचार्ज झाला आणि पोलिसांनी बळजबरीने त्यांचे आंदोलन दडपले. त्याच वेळी, जानेवारी 2024 मध्ये शेतकऱ्यांनी ट्रॅक्टरसह राजधानी पॅरिसला रोखले. देशातील अनेक प्रमुख रस्ते अडवले आणि पॅरिस शेतकरी मेळ्यात राष्ट्राध्यक्ष इमॅन्युएल मॅक्रॉनला कडाडून विरोध केला. मात्र, एवढे होऊनही सरकारने शेतकऱ्यांवर कोणतीही कठोर कारवाई केली नाही.
फक्त पाच लाख शेतकरी
फ्रान्सची लोकसंख्या सुमारे 7 कोटी आहे. तेथील शेतकऱ्यांची संख्या केवळ पाच लाख आहे. फ्रान्सच्या सकल देशांतर्गत उत्पादनात (जीडीपी) शेतीचे योगदान केवळ 1.6 टक्के आहे. फ्रान्समध्ये लागवडीयोग्य जमीन 74 मिलियन एकर आहे. अल्पसंख्या असूनही आणि जीडीपीमध्ये शेतीचे फारच कमी योगदान असूनही, फ्रेंच शेतकऱ्यांचे वर्चस्व खूप जास्त असण्याची अनेक कारणे आहेत. ही कारणे जाणून घेण्यापूर्वी भारतीय शेतकरी आणि शेतीबद्दलही जाणून घेऊया.
नाबार्डच्या 2020 च्या अहवालानुसार, भारतातील 10.07 कोटी कुटुंबे शेतीवर अवलंबून आहेत. ही संख्या देशातील एकूण कुटुंबांच्या 48 टक्के आहे. 2016-17 मध्ये कृषी-आधारित कुटुंबातील सदस्यांची सरासरी संख्या 4.9 होती. 2022-23 या आर्थिक वर्षात भारताच्या एकूण सकल देशांतर्गत उत्पादनामध्ये (GDP) कृषी क्षेत्राचे योगदान 15 टक्के होते. 1990-91 मध्ये जीडीपीमध्ये शेतीचे योगदान 35 टक्के होते.
फ्रेंच शेतकरी इतके शक्तिशाली का आहेत?
DW.com वरील वृत्तानुसार, ब्रुसेल्समधील युरोपियन एन्व्हायर्नमेंट ब्युरोचे निसर्ग, आरोग्य आणि पर्यावरण संचालक फॉस्टिन बास-डेफोसेझ म्हणतात की फ्रेंच शेतकरी अनेक कारणांमुळे इतके शक्तिशाली आहेत आणि सरकारला प्रत्येक वेळी त्यांचे ऐकावे लागते. डेफोसे म्हणाले, “फ्रान्समधील शेतकऱ्यांचा राजकीय प्रभाव प्रत्येक स्तरावर मजबूत आहे. याची अनेक कारणे आहेत. पहिले, शेतीशी संबंधित अनेक संस्था आहेत आणि दुसरे म्हणजे अनेक स्थानिक राजकारणी स्वतः शेतकरी आहेत.”
फ्रान्समधील शेतकऱ्यांच्या अल्पसंख्येमुळे, कृषी क्षेत्राचे स्पष्ट आणि संघटित प्रतिनिधित्व आहे. इतर कोणत्याही प्रकारच्या प्रदर्शनादरम्यान, बरेच लोक सहभागी होतात आणि त्यांच्या वेगवेगळ्या संघटना देखील असतात. याच्याशी समेट करणे कठीण आहे.
सर्वात मोठी गोष्ट म्हणजे शेतकऱ्यांचा जमिनीवर मालकी हक्क आहे आणि ते देशाचे पोट भरण्यात मोठे योगदान देतात. 2022 मध्ये युक्रेनवर झालेल्या रशियन हल्ल्याने हे देखील सिद्ध केले आहे की पुरवठा साखळींवर जास्त अवलंबून राहणे योग्य नाही. त्यामुळे कृषी क्षेत्राला बळकटी देणे अधिक गरजेचे आहे. त्यामुळेच यावेळी फ्रेंच सरकारनेही शेतकऱ्यांच्या बहुतांश मागण्या तातडीने मान्य करणे योग्य मानले.
शेतकऱ्यांच्या मागण्या
सन 2024 मध्ये, फ्रेंच शेतकऱ्यांना शेतीतील नोकरशाहीचा हस्तक्षेप कमी करायचा आहे, अन्नधान्याच्या किमती घसरण्यापासून रोखण्यासाठी उपाययोजना करायच्या आहेत, देशातील संकटग्रस्त वाइन उद्योगाला अतिरिक्त सबसिडी द्यायची आहे आणि योग्य घाऊक किमतीची हमी देणारे कायदे सुधारायचे आहेत. ते रस्त्यावर उतरले. ट्रॅक्टरच्या इंधनावरील करवाढ मागे घेण्याची मागणी. काही दिवसांच्या आंदोलनानंतर सरकारने त्यांच्या जवळपास सर्व मागण्या मान्य केल्या.
‘वाचा मराठी’चे व्हॉट्सॲप चॅनेल येथे जॉईन करा
वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-3 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-2 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!