Maha Kumbh Mela : उत्तर प्रदेशातील प्रयागराज येथे एका दिव्य आणि भव्य महाकुंभ मेळ्याचे आयोजन केले जात आहे. कडाक्याच्या थंडीतही, संगमच्या काठावर श्रद्धेची लाट उसळत आहे. सनातनची घोषणा केली जात आहे. परदेशी भाविकही मोठ्या संख्येने संगम येथे पोहोचले आहेत. आजूबाजूला भक्तीचा भव्य मेळावा दिसतो. पण या सगळ्यांमध्ये, कुंभमेळ्याबद्दल लोकांमध्ये अनेक मिथके देखील प्रचलित आहेत. काहींचा असा विश्वास आहे की वेद आणि पुराणांमध्ये याचा उल्लेख आहे. लोकांमध्ये असा प्रश्न देखील आहे की कुंभमेळ्याचे आयोजन करण्याचे ठिकाण कसे ठरवले जाते.
संस्कृत शब्द कुंभ म्हणजे घागर. कथा अशी आहे की जेव्हा देव आणि असुरांनी समुद्रमंथन केले तेव्हा धन्वंतरी असुरांना ते कळू नये म्हणून, अमृताच्या भांड्यासह प्रकट झाले.
इंद्राचा मुलगा जयंत ते भांडे घेऊन पळून गेला. सूर्य, त्याचे पुत्र शनि, बृहस्पति (गुरू ग्रह) आणि चंद्र त्याचे आणि भांड्याचे रक्षण करण्यासाठी त्याच्यासोबत होते. जयंत पळून जाताच, अमृत चार ठिकाणी वाहू लागले, ती ठिकाणे म्हणजे हरिद्वार, प्रयागराज, उज्जैन आणि नाशिक-त्र्यंबकेश्वर. जयंत अमृताच्या भांड्यासह 12 दिवस धावत राहिला. कारण देवांचा एक दिवस हा मानवांच्या एका वर्षाच्या बरोबरीचा असतो. सूर्य, चंद्र आणि गुरु ग्रहांच्या सापेक्ष स्थितीनुसार दर 12 वर्षांनी कुंभमेळा आयोजित केला जातो.
ही चारही ठिकाणे नद्यांच्या काठावर वसलेली आहेत. हरिद्वारमध्ये गंगा आहे. प्रयागराजमध्ये गंगा, यमुना आणि सरस्वतीचा संगम आहे. उज्जैनमध्ये क्षिप्रा आणि नाशिक-त्र्यंबकेश्वरमध्ये गोदावरी आहे. कुंभमेळ्यादरम्यान या नद्यांमध्ये स्नान केल्याने व्यक्तीचे पाप धुऊन जाते आणि त्याला पुण्य प्राप्त होते असे मानले जाते.
हेही वाचा – लिव्ह-इन रिलेशनशिपमध्ये आई-वडिलांची परवानगी आवश्यक, लग्नासारखी नोंदणी, आधार अनिवार्य
हिंदू धर्मात गंगेचे महत्त्व सर्वश्रुत आहे. विष्णूच्या वराह अवतारात क्षिप्राची उत्पत्ती त्यांच्या हृदयातून झाली असे मानले जाते. त्याच वेळी, गोदावरीला अनेकदा दक्षिणेची गंगा म्हटले जाते.
ठिकाण कसे निवडले जाते?
ते ज्योतिषशास्त्रीय गणनेवर अवलंबून असते. कुंभ राशीतील 12 वर्षांच्या अंतराचे एक कारण म्हणजे गुरूला सूर्याभोवती एक प्रदक्षिणा पूर्ण करण्यासाठी 12 वर्षे लागतात. कुंभमेळ्याच्या वेबसाइटनुसार, हरिद्वारमध्ये जेव्हा गुरु कुंभ राशीत असतो आणि सूर्य आणि चंद्र अनुक्रमे मेष आणि धनु राशीत असतात तेव्हा कुंभ आयोजित केला जातो.
महाकुम्भ 2025 के दिव्य, भव्य और अलौकिक दृश्य✨🔱 #एकता_का_महाकुम्भ pic.twitter.com/yfBymA6hFt
— MahaKumbh 2025 (@MahaaKumbh) January 13, 2025
प्रयागराज येथे गुरु वृषभ राशीत आणि सूर्य आणि चंद्र मकर राशीत असताना कुंभमेळा आयोजित केला जातो. जेव्हा गुरु सिंह राशीत असतो आणि सूर्य आणि चंद्र कर्क राशीत असतात तेव्हा नाशिक आणि त्र्यंबकेश्वर येथे कुंभमेळा आयोजित केला जातो. म्हणूनच याला सिंहस्थ कुंभ असेही म्हणतात.
दर सहा वर्षांनी प्रयागराज आणि हरिद्वार येथे अर्धकुंभ देखील होतो. 12 वर्षांनी होणाऱ्या उत्सवाला पूर्ण कुंभ किंवा महाकुंभ म्हणतात.
‘वाचा मराठी’चे व्हॉट्सॲप चॅनेल येथे फॉलो करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-3 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-2 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!