जगात भारताला सोन्याचा पक्षी म्हटले जायचे. भारतातील राजघराण्यांमध्येही भरपूर संपत्ती असायची. स्वातंत्र्यापूर्वी देशात अनेक राजघराणे होती, या कुटुंबांकडे अमाप संपत्ती असायची. या राजघराण्यात हैदराबादच्या नवाबाचेही नाव येते. स्वातंत्र्याच्या वेळी देशाची 565 छोट्या संस्थानांमध्ये विभागणी करण्यात आली होती. पण स्वातंत्र्यानंतर या संस्थानांचे भारतीय संघराज्यात विलीनीकरण करण्यात आले. परंतु काही संस्थानांनी सुरुवातीला विलीन होण्यास नकार दिला, त्यापैकी एक म्हणजे हैदराबाद संस्थानाचा निजाम मीर उस्मान अली खान (Osman Ali Khan In Marathi).
निजाम मीर उस्मान अली खान यांना हैदराबाद हे स्वतंत्र संस्थान बनवायचे होते. पण शेवटी सरकारच्या दबावापुढे त्यांना हैदराबाद संस्थान भारतात समाविष्ट करण्यास सहमती द्यावी लागली. त्यानंतर भारत सरकारने त्यांना हैदराबाद राज्याचे प्रमुख केले. उस्मान अली खानबद्दल असे म्हटले जाते की त्यांनी 185 कॅरेटचा जेकब हिरा पेपरवेट म्हणून वापरला होता. ज्याची किंमत आता सुमारे 1000 कोटी रुपये मानली जाते.
मीर उस्मान अली खान हे 1911 ते 1948 या काळात हैदराबादच्या राजघराण्याचे नवाब होते. त्यांची एकूण संपत्ती अंदाजे 230 अब्ज डॉलर्स होती. असे मानले जाते की निजामाकडे 185 कॅरेटचा हिरा होता, जो त्यांनी पेपरवेट म्हणून वापरला होता. याला जेकब डायमंड असेही म्हणतात. मिळालेल्या माहितीनुसार, हा हिरा सध्या भारत सरकारकडे जतन करण्यात आला आहे. असेही म्हटले जाते की निजामाने एलिझाबेथ द्वितीय हिच्या लग्नात हिऱ्याचा हार भेट म्हणून दिला होता. राणीने शेवटच्या श्वासापर्यंत हा हार घातला.
उस्मान अली खान 1911 मध्ये वयाच्या 25 व्या वर्षी सिंहासनावर आरूढ झाले. त्यांनी 1948 पर्यंत हैदराबादचा शेवटचा निजाम म्हणून राज्य केले. ते जगातील सर्वात श्रीमंत लोकांपैकी एक मानले जात होते. निजामाच्या उत्पन्नाचा सर्वात मोठा स्त्रोत गोलकोंडा खाणी होत्या, ज्या त्याच्या मालकीच्या होत्या आणि त्या वेळी हिऱ्यांचा एकमेव पुरवठादार होता. 24 फेब्रुवारी 1967 रोजी त्यांचे निधन झाले.
मीर उस्मान यांना आधुनिक हैदराबादचे जनक मानले जाते. ते साम्राज्याच्या विकासासाठी खूप समर्पित होते. त्यांनी हैदराबादमध्ये देशातील पहिले विमानतळ बांधले आणि रस्ते बांधले. देशातील विद्यापीठांच्या उभारणीसाठी त्यांनी आर्थिक मदत केली. निजामाने बनारस हिंदू विद्यापीठाला 10 लाख रुपये दान केले. अलिगड मुस्लिम विद्यापीठाला 500,000 रुपये आणि इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्सला 300,000 रुपये दान केले.
हेही वाचा – जगातील सर्वात उंच स्मशानभूमी, 40 लाख खर्च करून लोक जातात!
निजामाने केवळ विमानतळच बांधले नाही तर हैदराबाद उच्च न्यायालय आणि बँक ऑफ हैदराबाद सारख्या हैदराबादमध्ये रस्ते, रेल्वे आणि अनेक इमारती बांधल्या. निजामाला सर्व धर्मांबद्दल खूप आपुलकी होती. उदाहरणार्थ, त्यांनी एलोराच्या लेण्यांचे जतन करण्याचे आदेश दिले आणि त्यासाठी त्यांनी एक संग्रहालयही बांधले. तिरुपतीच्या बालाजी मंदिरासह अनेक हिंदू मंदिरांच्या जीर्णोद्धारासाठी त्यांनी देणगी दिली. त्यांनी 1932 मध्ये 11 वर्षे महाभारताच्या प्रकाशनासाठी वर्षाला 1000 रुपये दिले.
‘वाचा मराठी’चे व्हॉट्सॲप चॅनेल येथे फॉलो करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-3 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-2 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!