Supreme Court : सर्वोच्च न्यायालय हे देशातील सर्वात मोठे न्यायालय आहे. येथे दररोज हजारो केसेस येतात. राजकीय असो वा कायदेशीर असो अनेक मोठी प्रकरणे सर्वोच्च न्यायालयात सुनावणीस येतात. पण या खटल्यांची सुनावणी कोणते न्यायाधीश करतील हे कसे ठरवले जाते हे तुम्हाला माहीत आहे का? तुम्ही अनेक प्रकरणांमध्ये न्यायाधीशांच्या खंडपीठाबाबतही ऐकले असेल. मग तुम्ही कधी विचार केला आहे का की कोणता न्यायाधीश कोणत्या केसची सुनावणी करेल हे कसे ठरवले जाते?
सर्वोच्च न्यायालयात काही नियमांनुसार न्यायाधीशांच्या खंडपीठाकडे प्रकरणे दिली जातात. सरन्यायाधीशांना कोणतेही प्रकरण कोणत्याही खंडपीठाकडे सोपवण्याचा अधिकार आहे. याशिवाय, सर्वोच्च न्यायालयात एक रोस्टर प्रणाली आहे, ज्या अंतर्गत प्रत्येक न्यायाधीशांना विशिष्ट प्रकारचे खटले वाटप केले जातात. सर्वोच्च न्यायालयाचे निबंधक कार्यालय खटल्यांचे वाटप करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते. हे कार्यालय खटल्यांची यादी तयार करून वेगवेगळ्या खंडपीठांना वाटप करते.
हेही वाचा – तुम्हाला माहितीये, ‘या’ देशात टक्कल पडलेल्या लोकांचा क्लब आहे!
सर्वोच्च न्यायालयात तीन प्रकारची खंडपीठे खटल्यांची सुनावणी करतात. ज्यामध्ये सिंगल बेंच, डिव्हिजन बेंच आणि कॉन्स्टिट्यूशन बेंच यांचा समावेश आहे. ही खंडपीठे खटल्यांनुसार निर्णय घेतात. सिंगल बेंचप्रमाणे फक्त एक न्यायाधीश खटल्याची सुनावणी करतात. हे खंडपीठ सहसा तांत्रिक आणि कमी गुंतागुंतीच्या प्रकरणांसाठी असते. याशिवाय डिव्हिजन बेंचमध्ये दोन न्यायाधीश असतात. हे खंडपीठ अधिक महत्त्वाच्या आणि कठीण प्रकरणांची सुनावणी करते, ज्यामध्ये कायदेशीर दृष्टिकोनातून अधिक वाद होतात. यानंतर, कॉन्स्टिट्यूशन बेंच पाच किंवा अधिक न्यायमूर्तींनी बनवले जाते आणि केवळ त्या प्रकरणांची सुनावणी करते ज्यांना संविधानाचा अर्थ लावावा लागतो. घटनेशी संबंधित प्रकरणांमध्ये सर्वोच्च निर्णय घेण्याची जबाबदारी या खंडपीठावर असते.
वाचा मराठी’चे व्हॉट्सॲप चॅनेल येथे फॉलो करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-3 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-2 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!