भारत सरकारने बिहारचे माजी मुख्यमंत्री कर्पूरी ठाकूर यांना मरणोत्तर भारतरत्न (Bharat Ratna) देऊन सन्मानित करण्याची घोषणा केली आहे. बिहारमधील समस्तीपूर येथे जन्मलेले कर्पूरी ठाकूर हे दोनदा राज्याचे मुख्यमंत्री होते. 1988 मध्ये त्यांचे निधन झाले. देशाचा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार भारतरत्न कोणत्या धातूपासून बनलेला आहे हे तुम्हाला माहीत आहे का? ते कोण आणि कुठे बनवते?
‘भारतरत्न’ सन 1954 मध्ये सुरू झाला आणि 1955 पासून मरणोत्तर बहाल केला जाऊ लागला. साहित्य, कला, राजकारण, समाजसेवा अशा विविध क्षेत्रात उत्कृष्ट कार्य करणाऱ्या व्यक्तीला भारतरत्न दिला जातो. माहिती आणि प्रसारण मंत्रालयाच्या वेबसाइटवर दिलेल्या माहितीनुसार, दरवर्षी जास्तीत जास्त तीन जणांना भारतरत्न दिला जाऊ शकतो. हा पुरस्कार दरवर्षी दिलाच पाहिजे असे नाही.
भारतरत्न मिळालेल्या व्यक्तीला राष्ट्रपतींच्या स्वाक्षरीचे प्रमाणपत्र आणि पदक दिले जाते. पैसे दिले जात नाहीत. भारतरत्नला दिले जाणारे पदक पिंपळाच्या पानांसारखे दिसते, जे शुद्ध तांब्यापासून बनलेले आहे. त्याची लांबी 5.8 सेमी, रुंदी 4.7 सेमी आणि जाडी 3.1 मिमी आहे. पानावर चमकदार प्लॅटिनम सूर्य आहे. त्याची धार देखील प्लॅटिनमची बनलेली आहे.
भारतरत्नच्या दुसऱ्या बाजूला म्हणजेच तळाशी भारतरत्न हिंदीमध्ये चांदीमध्ये लिहिलेले असते. तर मागील बाजूस अशोक स्तंभाच्या खाली हिंदीत ‘सत्यमेव जयते’ असे लिहिले आहे. माहिती आणि प्रसारण मंत्रालयाच्या म्हणण्यानुसार, भारतरत्न कोलकाता मिंटने तयार केले आहे. खूप अनुभवी कारागीर अनेक महिन्यांच्या मेहनतीनंतर पदके तयार करतात.
हेही वाचा – निवडणुकीपूर्वी पेट्रोल-डिझेलचे भाव 11 रुपयांनी कमी होणार?
‘भारतरत्न’ घडवताना प्रत्येक गोष्टीवर बारीक नजर ठेवली जाते. मंत्रालयाच्या म्हणण्यानुसार, भारतरत्न यांच्याशी संबंधित कलाकुसरीची दीर्घ परंपरा आहे. डिझाइनमधील उत्कृष्टतेसाठी, हे काम केवळ अनुभवी कारागिरांना दिले जाते. 1757 मध्ये स्थापन झालेली कोलकाता टांकसाळ सुरुवातीपासूनच भारतरत्न उत्पादन करत आहे. पद्मविभूषण, पद्मभूषण, पद्मश्री, परमवीर चक्र आणि सर्व नागरी, लष्करी, क्रीडा आणि पोलीस पदके देखील येथे तयार आहेत.
भारतरत्नाशी संबंधित आणखी एक महत्त्वाची गोष्ट आहे. हा पुरस्कार प्राप्त करणार्‍या व्यक्तीला तो त्याच्या नावापुढे किंवा मागे जोडता येणार नाही. होय, तुम्ही तुमचा रेझ्युमे, व्हिजिटिंग कार्ड इत्यादी गोष्टींवर नक्कीच त्याचा उल्लेख करू शकता.
‘वाचा मराठी’चे व्हॉट्सॲप चॅनेल येथे फॉलो करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-3 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-2 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!