रश्मिका मंधाना आणि आता काजोल…सोशल मीडियावर डीपफेकच्या (Deepfake) व्हिडिओमुळे संतापजनक लाट उसळली आहे. अनेक नामवंत व्यक्तींचा चेहरा आणि या तंत्रज्ञानाचा वापर करून व्हिडिओ व्हायरल आहे. हे तंत्रज्ञान कसे काम करते आणि त्याची सुरुवात कशी झाली हे जाणून घेऊया.
डीपफेक हे एक एआय तंत्रज्ञान आहे, ज्यामध्ये व्हिडिओ आणि ऑडिओ सहज बदलले जाऊ शकतात. यामध्ये एआय वापरून बनावट कंटेंट तयार केला जातो. त्याच्या मदतीने एका व्हिडिओत दुसऱ्याचा चेहरा बदलता येतो. थोडक्यात काय तर या तंत्रज्ञानाच्या मदतीने एआय वापरून बनावट व्हिडिओ बनवले जाऊ शकतात, जे खरे दिसत असले तरी बनावट आहेत.
डीपफेक हा शब्द कधी वापरात आला?
द गार्डियनच्या मते, डीपफेक हा शब्द 2017 मध्ये वापरात येऊ लागला, जेव्हा एका यूजरने अश्लील व्हिडिओंमध्ये चेहरे बदलण्यासाठी त्याचा वापर केला. डीपफेकच्या माध्यमातून तयार केलेल्या व्हिडिओमध्ये एखादी व्यक्ती न बोललेल्या गोष्टी बोलताना दाखवली जाऊ शकते.
डीपफेक तंत्रज्ञान कसे कार्य करते?
डीपफेक कंटेंट तयार करण्यासाठी काही प्रक्रिया आणि 2 अल्गोरिदम वापरले जातात. यामध्ये, एक अल्गोरिदम डीकोडर आहे आणि दुसरा एन्कोडर आहे. डीकोडरला कंटेंट खरी आहे की बनावट हे शोधण्यासाठी सांगितले जाते. डीकोडर कंटेंट वास्तविक किंवा बनावट म्हणून ओळखतो आणि ती माहिती एन्कोडरला पाठवतो. चेहरा बदलण्यासाठी, एन्कोड केलेल्या प्रतिमा चुकीच्या डीकोडरमध्ये फेड कराव्या लागतात.
अशा प्रकारे तुम्ही डीपफेक ओळखू शकता
जर तुम्हाला वाटत असेल की एखादा व्हिडिओ किंवा फोटो डीपफेक आहे, तर तुम्ही त्यातील बदल पाहू शकता. अशा व्हिडिओमध्ये हात-पायांची हालचाल पाहिली तर ती वेगळीच दिसते. शिवाय त्या फोटोत किंव व्हिडिओमध्ये वॉटरमार्कचा वापर असतो, त्यामुळे अशा खुणा नेहमी काळजीपूर्वक तपासा.
हेही वाचा – गरम पाण्याने चेहरा धुतल्यावर काय होतं? एकदा वाचाच!
डीपफेकपासून संरक्षण करण्याचे मार्ग
डीपफेकपासून संरक्षण करण्यासाठी सोशल मीडिया प्रायव्हसीची सेटिंग्ज बदला आणि अतिरिक्त सुरक्षिततेसाठी मजबूत आणि यूनिक पासवर्ड वापरा. अधिक सुरक्षिततेसाठी टू-फॅक्टर ऑथेंटिकेशन देखील चालू करा.
AI टूल्स
आजकाल, अनेक एआय टूल्स उपलब्ध आहेत, जी एआय जनरेटेड कंटेंट सहजपणे कॅप्चर करू शकतात. AI or Not आणि Hive Moderation सारखी अनेक AI टूल्स देखील उपयुक्त ठरू शकतात, जी एआय जनरेटेड कंटेंट शोधू शकतात. Deepware Scanner हे एक टूल आहे, ज्याच्या मदतीने तुम्ही डीपफेक शोधण्यासाठी कोणतीही प्रतिमा किंवा व्हिडिओ वापरू शकता.
‘वाचा मराठी’चे व्हॉट्सॲप चॅनेल येथे फॉलो करा!
वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-3 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-2 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!