ऑलिम्पिक पदक विजेता कुस्तीपटू बजरंग पुनिया ही आपला पद्म पुरस्कार निषेधार्थ ‘परत’ (Padma Awards Return) करणारी पहिला व्यक्ती नाही. मात्र, गेल्या काही वर्षांत पद्म पुरस्कार परत केलेल्या सर्वांप्रमाणेच तोही पुरस्कार विजेत्यांच्या यादीत कायम राहील. कारण दिलेला पुरस्कार परत करण्याची तरतूद नाही.
TOI च्या वृत्तानुसार, एका अधिकाऱ्याने सांगितले की, पुरस्कार विजेता कोणत्याही कारणास्तव पुरस्कार परत करण्याचा निर्णय जाहीर करू शकतो, परंतु पद्म पुरस्कारामध्ये असा कोणताही नियम नाही. कोणतेही कारण न देता केवळ राष्ट्रपती पुरस्कार रद्द करण्याची परवानगी देऊ शकतात. पुरस्कार रद्द होईपर्यंत पुरस्कार प्राप्तकर्त्याचे नाव राष्ट्रपतींच्या सूचनेनुसार ठेवलेल्या पद्म प्राप्तकर्त्यांच्या रजिस्टरमध्ये राहते.
नियम
हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की सामान्य पद्धतीनुसार, पद्म पुरस्काराने सन्मानित करण्याची प्रस्तावित व्यक्तीची इच्छा पुरस्कारांच्या घोषणेपूर्वी, शक्य तितक्या अनौपचारिकपणे निश्चित केली जाते. यावेळी अनेकांनी पुरस्कार नाकारला आहे. एखाद्या व्यक्तीला पद्मविभूषण, पद्मभूषण किंवा पद्मश्रीने सन्मानित केल्यानंतर, त्याचे नाव भारताच्या राजपत्रात प्रकाशित केले जाते आणि अशा प्राप्तकर्त्यांची नोंद ठेवली जाते.
एका अधिकाऱ्याने पुढे सांगितले की, पद्म पुरस्कार परत करण्यासाठी पुरस्कारार्थी नंतर स्वेच्छेने पुढे आला तरी त्याचे नाव राजपत्रातून किंवा पुरस्कार विजेत्यांच्या नोंदणीतून काढून टाकले जात नाही. पद्म पुरस्कारांच्या ‘वापसी’शी संबंधित सर्वात अलीकडील प्रकरणे येथे आहेत. यात पंजाबचे माजी मुख्यमंत्री प्रकाशसिंग बादल आणि माजी केंद्रीय मंत्री एस एस धिंडसा यांचा समावेश होतो. 2020 मध्ये, त्यांनी राष्ट्रपतींना एक पत्र लिहून सांगितले की, तीन कृषी कायद्यांविरोधात आंदोलन करणार्या शेतकर्यांशी एकता म्हणून मी पुरस्कार ‘परत’ करत आहोत. योगायोगाने, पद्म पुरस्कार विजेत्यांच्या यादीत बादल आणि धिंडसा यांची नावे अजूनही आहेत.
हेही वाचा – ‘हे’ आहेत जगातील सर्वात महागडे इयरफोन! किंमत ऐकाल तर….
सर्वप्रथम भारतरत्न त्यानंतर पद्मविभूषण, पद्मभूषण आणि पद्मश्री असे चार भारतातील सर्वोच्च नागरी पुरस्कार आहेत जे भारत सरकारकडून सामान्य माणसातून असामान्य कामगिरी करणाऱ्याला ह्या पुरस्काराने भारत सरकारकडून दरवर्षी गौरविण्यात येते. हे पुरस्कार सरकारी नोकरदारांच्या सेवेसह कोणत्याही क्षेत्रात अपवादात्मक आणि विशिष्ट सेवेसाठी दिले जातात. पद्म पुरस्कारांसाठीच्या शिफारशी राज्य सरकार/ केंद्रशासित प्रदेश प्रशासन, केंद्रीय मंत्रालये/ विभाग, उत्कृष्टता संस्था इत्यादींकडून प्राप्त झाल्या आहेत ज्यांचा पुरस्कार समितीद्वारे विचार केला जातो. पुरस्कार समितीच्या शिफारशींच्या आधारे आणि गृहमंत्री, पंतप्रधान व राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनंतर प्रजासत्ताक दिनाच्या पूर्वसंध्येला पद्म पुरस्कार जाहीर केले जातात.
‘वाचा मराठी’चे व्हॉट्सॲप चॅनेल येथे फॉलो करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-3 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-2 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!